همه ی انسان ها در درون فطرت خود به جستجوی آرامش و امنیت خاطر هستند، و این آرامش را در داخل محیط خانه باید ایجاد کرد. در خانه می توان انرژی های از دست رفته طی روز را با چیدمان درست وسایل و دکوراسیون و همینطور انتخاب درست رنگها در فضا جایگزین کرد تا فرد برای فردای بهتر وپرانرژی تر ماده شود و گاهی توجه به نکاتی هر چند کوچک نتایج بزرگی را به دنبال دارد.

امروزه اهمیت طراحی مناسب فضای داخلی منزل و محیط کار و تأثیر آن در افزایش بهره وری و ایجاد حس آرامش امری انکارناپذیر است. نحوه طراحی داخلی به ویژه طراحی دکوراسیون سقف دستخوش تغییرات زیادی شده است، در گذشته طرحها همگی چهارچوب خاصی داشتند، استفاده از اشکال هندسی منظم، چندضلعی منظم، دایره یا بیضی و یا تلفیقی از این شکل ها متداول بود. اما امروزه طراحان داخلی از قرینه سازی کمتر استفاده کرده و به بیان ساده تر سبکهای کلاسیک رفته رفته جای خود را به سبکهای مدرن داده اند.

توجه به فضای داخلی و نحوه و تقسیم بندی پلان ها، نقش مهمی را در ساختار معماری یک بنا بر عهده دارد.

در طراحی فضا با انعطاف پذیری بالا و تنوع در چیدمان و آرایش سطوح می توان کارکردهای مختلفی را ایجاد کرد و این در حالی است که مخاطب احساس رضایت مندی بیشتر از فضا خواهد داشت. استفاده از جداکننده های سبک و قابل حمل، رنگ بندی متناسب با نیازهای موجود، شفاف سازی، تنوع مصالح، توجه به نحوه قرارگیری و تعامل بین فضاهای مختلف از جمله ویژگی هایی هستند که می تواند بر محیط تأثیر مناسب گذاشته و مشکلات فضا را بپوشاند.

معماری داخلی نقش مهمی را در کیفیت فضای ساختمان ایفا می کند. نحوه چیدمان و تقسیم بندی فضا، جنس و رنگ پوشش سطوح( کف، سقف ها و دیوارها)، نورپردازی، مبلمان و مجموعه عوامل مؤثر دیگر تعیین کننده زیبایی و کارامدی فضاهای داخلی هستند. امروزه تأثیر معماری داخلی بر آرامش(مجموعه هنجارهای عصبی)، راندمان( در فضاهای اداری)، اثربخشی(در فضاهای تجاری) بسیار بدیهی و لازم به نظر می رسد.

از سوی دیگر معماری داخلی از لحاظ روانشناسی نیز حائز اهمیت است.میزان امنیت و شور و نشاط و حس آرامشی که در فضا به شخص القا می شود یا برعکس این حس از شخص گرفته شده ، همه در گرو به کاربردن صحیح قواعد معماری داخلی است، پس معماری داخلی پاسخگویی به نیازهای فرد را باید در اولویت قرار دهد.

الگوها و ایده ها ی مختلفی اعم از مدرن و کلاسیک، توسط طراحان این رشته به کارگرفته شده و از محدودیت های معماری در زمینه اجرا معمولاً خبری نیست، و می توان به خلاقیت و ایجاد ایده های بکر از طریق سایر رشته های هنری از مجسمه سازی گرفته تا ایجاد نقوش بر دیوارها استفاده کرد.

معماری گذشته ما سرشار از ظرافت ها و ریزه کاری هایی است که هزاران ایده و خلاقیت را در خود گنجانده است. تزئینات و کاشیکاری های داخلی با تناسبات و رنگ بندی خاص خویش در کنار کالبد درونی، فضایی رمزگون را برای بیننده تداعی می کند و هم اکنون نیز ارزش فضایی خود را حفظ کرده است.

یک طراح داخلی مسئول طراحی، دکوراسیون و عملکرد فضای کارفرماست، خواه فضا تجاری یا صنعتی و یا مسکونی باشد. این حرفه ترکیبی ازمهندسی و هنر است و لازمه ی آن داشتن ذهنی منحصر به فرد برای بکارگیری مناسب هر دو رشته است.

علاوه بر شناسایی رنگ و مصالح و مبلمان باید مهارت گفتمان با کارفرما و قبول سفارشات را داشته و روش های اجرا و نگهداری عناصر معرفی کننده ی فضا را بداند. همچنین باید ساختار فضا را بشناسد. طراح داخلی باید قابلیت برنامه ریزی و اجرای پروژه، تصمیم های عملکردی را داشته و با پیمانکار و کارفرما همکاری کند و همه ی کارها بنا به نظر آنها انجام شود. برای این منظور باید طراح داخلی بین سلیقه ی خود و کارفرما تعادل برقرار کرده و بیشتر نظر کارفرمای خود را پیاده کند، شاید این عامل باعث ناامیدی کسانی شود که می خواهند وارد این حرفه شوند. بخصوص کسانیکه می خواهند قبل از اتمام ساخت بنا، طراحی خودشان را شروع کنند. این دو موضوع بیانگر این است که آنها باید مهارت کافی در مورد طراحی اولیه و پردازش اطلاعات و زمان بندی کارها داشته باشند این اصل موجب تعجب تعداد زیادی از طراحان واقعی می شود که انتظار دارند تاثیرپذیری کمتری از قواعد اجرایی و فنی در ارتباط  با پیدایش یک فضا و حس کلی آن داشته باشند.

رمز موفقیت یک طراح داخلی در این است که قابلیت متعادل کردن عملکرد با زیبایی را داشته باشد.

هر فضایی اعم از محل کار، تفریح یا سکونت، قابلیت زیبا شدن را دارد. برای عملی شدن این اتفاق تنها باید از اصول و عوامل سازمان بندی صحیح به انضمام کمی ذوق و سلیقه استفاده کرد، تا شرایط مطلوب و مناسب پدید آید.

شروع کار در فضاسازی و تزئین باید عاری از خیال پردازی غیر واقعی باشد. پس طراح داخلی باید با در نظرگرفتن امکانات فضایی زیبا و آرام ایجاد کند. در واقع تخیل در طراحی داخلی باید تحت نظمی منطقی درآید و شکل عنصری سازنده به خود گیرد، داشتن برنامه ای دقیق و منظم در پیاده سازی تمام قواعد معماری داخلی لازم است.

پیشرفت قدم به قدم و حساب شده از اتلاف زمان و هزینه کاسته و در نتیجه حاصل کار را پرثمر می سازد.

عوامل مورد نظر در طرح اجرایی :

عملکرد

اولین عنصری که در ابتدا باید مدنظر قرار گیرد عملکرد و نحوه استفاده از فضای داخلی است. یک فضا می تواند به عنوان اطاق خواب، نشیمن، اطاق بچه، آشپزخانه، سالن ورزشی، فروشگاه و اداره …قرار گیرد. پس لازم است با استفاده از عواملی چون نورپردازی و چیدمان مبلمان و… فضا را تفکیک کرده تا عملکرد هر یک دقیقاً مشخص شود.

افراد

نیازهای یک خانواده ی پرجمعیت با نیازهای فرد مجرد متفاوت است. وجود اطفال، تزئین خاصی را به طراح دیکته می کند. خصوصیات روانی افراد متفاوت باعث می شود تا طراح از آرایش خاص در خانه برای هر فرد استفاده کند و در واقع سلیقه افراد مختلف بوده و طراحی منحصر به فردی را می طلبد.

آسایش

آسایش ساکنان خانه بیش از زیبایی در دکوراسیون دارای اهمیت است. طراحی و دکوراسیون در فضای خانه باید باعث آسایش و آرامش ساکنین شود و زندگی چنانچه شرایط مطلوب و راحتی فراهم ننماید فضا سنگین و کسالت بار شده افراد را از خود گریزان می نماید.

مهمترین نقش معماری و تزئین داخلی در حقیقت ایجاد محیط مناسب و آرام برای زیستن و فعالیت های انسانی است.

ویژگیها

منظره اطاق، شدت نورطبیعی و خصوصیات معماری بنا از دیگر عواملی هستند که قبل از شروع تزئین و طراحی باید مورد توجه قرار گیرند. این عوامل اجزای ثابتی را تشکیل می دهند که تغییر آنها پس از اتمام کار دیگران امکان پذیر نیست، پس ترکیب بندی را طوری باید انجام داد که از جنبه های مثبت این ویژگیها بیشترین بهره برده شود.

نقشه

کشیدن نقشه یکی از ملزومات طراحی داخلی است. انجام کار چه در ساختمان نو و چه تغییر دکور و بازسازی یک ساختمان کهنه باشد باید با در نظر گرفتن شکل فضا و پیاده سازی نقشه آن صورت گیرد.

چیدن مبلمان یا تغییر رنگ بر روی نقشه امری ساده و بدون هزینه است، اما وجود هر اشتباه پس از اتمام کار به قیمت صرف هزینه ی بیشتر و در واقع دوباره کاری است. نقشه پیشاپیش فضای قابل استفاده را نمایش می دهد و در ضمن به کمک آن می توان اندازه و تعداد اثاثیه مورد نیاز را مشخص کرد.

نور

طراحی نور در معماری داخلی یکی از ارکان مهم است. ضمن کشیدن نقشه نقاطی که از آنجا نور طبیعی به داخل فضا تابیده می شود و نواحی تاریک، همچنین تعداد چراغ های سقفی و آباژور و تعیین محل دقیق آنها باید به گونه ای محاسبه شود تا روشنایی عمومی و نقاطی که احتیاج به نور بیشتری برای مطالعه یا کار دارند مشخص گردند.

سطوح

سطوح اصلی فضا شامل سقف، کف و دیواهاست؛ و سطوح فرعی شامل پرده ها، روکش مبل و صندلی، سطح درها، پنجره ها و مواردی از این قبیل است. رنگ، نقش، جنس بافت در بزرگ یا کوچک جلوه دادن فضا نقش موثری دارد. نقوش درهم و رنگ های تند بر سطوح ذکر شده قدرت جلب توجه بیشتری دارد و فضا را شلوغ و کوچک خواهند کرد. تاقچه ها، رف ها، ارسی ها، هشتی ها، حوض ها و باغچه ها تنها قسمتی از عناصر کالبدی طراحی داخلی در ایران هستند. راه و روش معماران گذشته ی ایرانی در به کار بستن این عناصر در معماری داخلی در راستای آن بوده تا از جذابیت فرم کاسته شود وبه غنای فضا افزوده گردد. این در واقع همان هندسه همراه با تزئینات است.

به اختصار می توان گفت، طراحی داخلی در ایران، از یک سو در چنبره نوستالژی های تاقچه ها، رف ها و ارسی های قدیم گرفتار مانده و از سوی دیگر به دکوراسیون و ابعاد دراماتیک و تزئینی فضا ها تقلیل یافته است. طراحی داخلی فرایندی است که همزمان می بایست باعث سامان دادن به زیباسازی و عملکرد فضا شود.